PENGENALAN
Anjakan
demi anjakan dalam era pendidikan kini telah mewujudkan keperluan untuk
mengenal pasti kaedah, strategi dan model program yang dapat mempertingkatkan
kesedaran terhadap keselamatan murid dan warga sekolah. Kementerian Pendidikan Malaysia mengharapkan
murid-murid serta warga sekolah akan sentiasa berasa selamat seterusnya
dapat memberi tumpuan sepenuhnya kepada proses pengajaran dan pembelajaran
serta aktiviti-aktiviti di sekolah. Iklim persekolahan yang selamat dan
kondusif akan meningkatkan keyakinan kendiri murid bagi membantu pencapaian
akademik dan pembangunan sahsiah seterusnya dapat memberi sumbangan
secara
positif kepada sekolah, masyarakat dan negara.
Menurut
pengerusi Niosh, Tan Sri Lee Lam Thye konsep ``sekolah selamat'' tidak seharus
terbatas kepada masalah disiplin, jenayah, ancaman kepada pelajar, membuli dan
sikap gengster semata-mata, tetapi juga perlu meliputi aspek keselamatan
bangunan, peralatan dan kemudahan sekolah. Sekolahsekolah perlu sedar tentang
kewujudan dan kepentingan Akta Keselamatan Pekerjaan dan Kesihatan 1994 serta
aplikasinya kepada institusi pendidikan bagi kepentingan aspek keselamatan dan
kesihatan.
Perubahan iklim pendidikan telah mewujudkan keperluan
mengenal pasti kaedah, strategi, dan model program yang mampu mempertingkatkan
keselamatan dan kecemerlangan murid serta guru. Pihak sekolah, persatuan ibu
bapa dan komuniti setempat seharusnya bertanggungjawab untuk sama-sama mewujudkan
dan melaksanakan “Polisi Sekolah Selamat”.
Definisi
Dan Konsep Sekolah Selamat
Menurut Buku
Panduan Penarafan Keselamatan Sekolah, Kementerian Penddikan Malaysia,
“Sekolah” dalam arahan ini bermaksud bangunan sekolah dan infrastruktur lain
yang termasuklah padang, gelanggang permainan serta kantin yang berada dalam
lingkungan kawasan sekolah.“Warga Sekolah” dalam arahan ini bermaksud pihak
berkepentingan di sekolah yang termasuklah pengetua, guru besar, murid, staf
sekolah dan ibu bapa.“Arahan Keselamatan” dalam buku ini bermaksud peraturan
dan prosedur yang hendaklah dipatuhi bagi memastikan aspek keselamatan di
sekolah dilaksanakan dengan berkesan.“Sekolah Selamat” bermaksud warga sekolah
berada dalam keadaan selamat, terjamin keselamatan dan tanpa gangguan daripada
sebarang elemen pengaruh dan ancaman.
Sekolah selamat bererti mewujudkan persekitaran sekolah
yang aman, tenteram dan menyakinkan sesuai dengan tuntutan suasana pengajaran dan
pembelajaran yang kondusif dalam memenuhi aspirasi, inspirasi dan potensi
terkini dan masa hadapan.
Stephens
(1996) mendefinisikan sekolah selamat ialah tempat pelajar-pelajar dapat
belajar dan guru dapat mengajar dalam suasana yang selesa dan bebas dari persekitaran
yang menakutkan. Ia juga merupakan tempat di mana iklim pembelajaran dapat
menggalakkan penerimaan semangat dan perlindungan bagi setiap kanak-kanak.
Kunci sekolah yang selamat ialah wujudnya suasana yang mementingkan ramah mesra,
persekitaran yang sentiasa memberi sokongan, wujudnya satu garis panduan yang
jelas tentang tingkah laku yang bersesuaian dan ia hendaklah adil serta
berterusan (Young, 1999). Menurut The National Education Association di Amerika
Syarikat, NEA (1996) sekolah yang selamat ialah sekolah yang mempunyai iklim
pembelajaran yang selamat serta tingkah laku pelajar yang sihat. Ia juga
mempunyai fokus akademik yang kukuh, sentiasa menyokong pelajar mencapai
standard yang tinggi, dapat mewujudkan hubungan yang positif antara guru dan
pelajar di samping dapat membawa penglibatan ibu bapa dan masyarakat ke arah
yang lebih bermakna. Sekolah yang selamat juga adalah sekolah di mana guru,
staf dan pelajar-pelajarnya selamat daripada sebarang keganasan dari segi fizikal,
mental dan psikologi. Keganasan yang dimaksudkan ialah sebarang tingkah laku
bermasalah yang serius serta emosi yang ditunjukkan oleh pelajar. Ini
termasuklah tingkah laku agresif yang serius, serangan berbentuk fizikal,
membunuh diri, penggunaan dadah dan lain-lain tingkah laku personal yang berbahaya.
Rajah
1
Berdasarkan rajah 1 sekolah selamat memberi impak yang
besar terhadap masyarakat dan negara. Kesan dari segi politik, sosial dan
ekonomi terbentuk dari persekitaran yang selamat. Kementerian Pelajaran
Malaysia dalam Surat Pekeliling Ikhtisas Bil.6/2000 pula menghuraikan sekolah
yang selamat sebagai “Sekolah sentiasa selamat dan bebas daripada
insiden-insiden yang tidak diingini seperti murid diugut, diculik, diperkosa,
penglibatan dalam dadah, perlakuan ala-gengster dan melibatkan diri dalam
kegiatan gangster atau “triad society”. Sekolah belum cukup selamat
sekiranya aspek peraturan dan undang-undang tidak diambil kira. Salleh Buang
(1996) menegaskan bahawa sesebuah institusi yang di dalamnya terdapat ahli-ahli
yang perlukan perlindungan, keselesaan dan keselamatan, kawalan dari aspek
perundangan tidak harus diabaikan.
PEMIMPIN SEKOLAH MELAKSANAKAN KONSEP
SEKOLAH SELAMAT
Bagi merealisasikan konsep sekolah selamat serta iklim
pengajaran dan pembelajaran yang kondusif, saya sebagai Guru Besar Sekolah
Rendah Islam 2 telah melaksanakan beberapa perancangan dan tindakan.
Perancangan dan tindakan saya adalah berdasarkan perinsip-perinsip berikut ;
a. Sekolah selamat merupakan urusan
semua warga sekolah
Pentadbir, staf dan pelajar Sekolah Rendah Islam 2, harus
memahami peraturan dan akibatnya. Justeru, langkah pertama ke arah persekitaran
yang selamat, bebas daripada segala ancaman dan pembelajaran yang berkesan
komitmen menyeluruh dalam sekolah terhadap tingkah laku yang baik dan mematuhi
peraturan amatlah diperlukan.
b. Sekolah selamat adalah sebuah
keluarga
Para pendidik dan para pelajar Sekolah Rendah Islam 2
merupakan ahli sebuah keluarga. Disiplin dan sokongan terhadap tingkah laku
positif dan aktiviti perlulah melibatkan semua kakitangan dan pelajar.
c. Sekolah selamat merupakan sekolah
yang perihatin terhadap nilai dan menghormati semua pelajar
Sekolah selamat mewujudkan dan menyokong usaha untuk
sentiasa prihatin dan mengenalpasti kepelbagaian keperluan semua pelajar.
d. Sekolah selamat menetapkan piawaian
akademik yang tinggi
Pelajar Sekolah Rendah Islam 2 yang belajar dengan baik
akan berkelakuan baik. Kebanyakan masalah tingkah laku pelajar sebahagiannya
berpunca daripada kekecewaan akibat gagal dalam pembelajarannya. Oleh itu
jangkaan dan piawai akademik yang tinggi amat perlu, sekolah bersedia membantu
pelajar mencapai piawaian tersebut.
e. Sekolah selamat menetapkan piawai
tingkah laku yang tinggi
Sekolah Rendah Islam 2 bukan sahaja menetapkan piawai
tingkah laku yang tinggi tetapi juga sentiasa bersedia membantu pelajar
mencapai piawaian tersebut. Guru-guru yang terlatih memainkan peranan dengan
bantuan dan sokongan pentadbir akan menghasilkan persekitaran yang positif lalu
mewujudkan tingkah laku yang bersesuaian dan membina.
f. Sekolah selamat adalah mengamalkan
pengurusan strategik
Pentadbiran Sekolah Rendah Islam 2 sentiasa membuat
penilaian terhadap keperluan-keperluan, menyedia dan melaksanakan kajian
berdasarkan strategi dan menyelaraskan perkhidmatan bagi mengenal pasti
keperluan semua pelajar.
g. Sekolah selamat menggabungkan tiga
pendekatan pencegahan
Pihak sekolah menjalankan usaha-usaha pencegahan secara
menyeluruh kepada semua pelajar, program pencegahan awal kepada pelajar-pelajar
yang dikenalpasti mempunyai risiko masalah tingkah laku dan pencegahan secara
individu terhadap pelajar yang mengalami masalah tingkah laku yang serius.
h. Melibatkan komuniti setempat dengan
pihak sekolah
Kenalkan dan sebar luaskan Pasukan Sokongan Komuniti.
Aktiviti-aktiviti atau sumbangan yang dilaksanakan oleh pihak komuniti seperti
Persatuan Ibu Bapa dan Guru (PIBG) perlu dimaklumkan kepada masyarakat
sekeliling dan warga sekolah. Ini bertujuan supaya sumbangan mereka dihargai
dan diperlukan oleh pihak sekolah. Cara
ini juga akan menjadikan pelajar-pelajar rasa dihargai dan dilindungi oleh ibu
bapa mereka walaupun ketika mereka sedang berada di sekolah.
i. Pelan tindak balas krisis
Tingkatkan pelan tindak balas krisis. Sekiranya perancangan
bagi menangani masalah kurang bersesuaian dengan masalah yang timbul, pelan
tindakan krisis perlu diubah suai dan penambahbaikan. Tindakan ini bagi menjimatkan
masa dan tenaga yang terlibat serta dapat mengawal iklim keselamatan sekolah
agar sentiasa terjamin.
f. Pemantauan berterusan
Pemantauan yang berterusan oleh penyelia. Pihak
pengurusan dan kepimpinan sekolah semestinya sentiasa mempastikan kumpulan
keselamatan sekolah sentiasa peka dengan keselamatan sekolah mengikut prosedur
yang telah dipiawaikan.
CARA MELAKSANAKAN SEKOLAH SELAMAT
Usaha mewujudkan perancangan sekolah yang
selamat ini juga adalah satu proses yang panjang, sistematik dan komprehensif.
Justeru, untuk mencapai kejayaan yang optimum memerlukan penglibatan semua
pihak secara sistematik. Terdapat beberapa pendekatan pencegahan dan kesedaran telah
difikirkan Guru Besar supaya Sekolah
Rendah Islam 2 terhindar daripada gejala-gejala berkenaan.
a. Kepemimpinan yang
berkesan
Guru Besar sebagai pemimpin telah mengamalkan ketelusan,
mudah dihubungi, menggunakan piawai disiplin yang adil, pengharapan yang tinggi
terhadap tingkah laku para pelajar dan kakitangan, inovatif, mengadakan latihan
dalam perkhidmatan dan menyediakan ruang untuk kakitangan dan pelajar
menyelesaikan masalah serta menghapuskan
konflik (Hussein Mahmood, 1993).
Kepimpinan efektif yang diamalkan oleh Guru Besar dan pengurus sekolah akan
mewujudkan budaya sekolah yang harmonis.
b. Tumpuan kepada pencapaian
akademik
Kami sebagai pentadbir mempercayai bahawa semua pelajar Sekolah Rendah islam 2
mampu dan boleh mencapai tahap akademik yang baik dan bertingkah laku yang
baik. Kebanyakan kes yang melibatkan masalah disiplin dilakukan oleh pelajar
yang kurang cemerlang dalam akademik dan tidak mempunyai minat belajar
menyebabkan mereka cenderung bertingkahlaku negatif. Justeru,Guru Besar sebagai pengurus menumpukan kepada usaha untuk
meningkatkan pencapaian akademik kepada seluruh pelajar. Pendekatan pengajaran atau
kurikulum yang memberi peluang pelajar merasai kejayaan dalam kerjanya akan
membibitkan rasa minat mereka terhadap belajar dan sekali gus mengurangkan kekecewaan
yang mendorong kepada kekecewaan dan masalah disiplin di kalangan pelajar (Howard, 1981).
c. Mewujudkan hubungan
dengan keluarga dan masyarakat
Sekolah telah mewujudkan hubungan yang baik,
rapat dan telus dengan masyarakat atau komuniti sekolah. Ini termasuklah ibu
bapa pelajar, masyarakat sekitar sekolah, polis, pertubuhan kerajaan dan bukan
kerajaan. Apabila jalinan pertalian ini semakin lemah, risiko keganasan akan
semakin bertambah dan peluang untuk membantu pelajar yang berisiko tinggi akan
semakin menurun. Pihak sekolah juga telah mendapatkan kerjasama daripada pihak
polis, RELA dan ibu bapa untuk membuat rondaan di kawasan-kawasan yang
difikirkan berisiko dari segi keselamatan. Dari semasa ke semasa sekolah perlu memaklumkan
kepada ibu bapa atau penjaga mengenai perkembangan persekolahan.
d. Menekankan perhubungan
yang positif antara pelajar dan staf
Silaturrahim yang baik antara guru dengan pelajar telah
dipupuk dan dijadikan sebagai amalan untuk
mewujudkan iklim sekolah yang selamat. Kajian-kajian mendapati bahawa
perhubungan pelajar dengan orang dewasa di sekolah yang bersedia memberikan
sokongan apabila diperlukan adalah satu daripada faktor kritikal dalam
pencegahan keganasan pelajar (Watson, 1995).
e. Membincangkan isu
keselamatan secara terbuka
Penekanan tentang aspek keselamatan diri
pelajar telah dididik melalui pengajaran, peraturan, latihan, bimbingan dan
amalan-amalan di sekolah. Pelbagai program telah kami jalankan seperti ceramah,
pameran, demonstrasi, dan lain-lain aktiviti, mempamerkan poster dan peraturan
mengenai keselamatan membantu memberi kefahaman dan kesedaran pelajar mengenai
keselamatan sekolah. Guru Besar juga telah menggunakan apa sahaja ruang seperti
perhimpunan mingguan, pemakluman oleh guru kelas, mesyuarat staf, mesyuarat
pengawas dan seumpamanya sebagai saluran bagi memperingatkan semua warga
sekolah tentang pentingnya menjaga keselamatan dan kebajikan diri masing-masing.
f. Layanan sama rata dan
budaya ambil tahu kepada pelajar
Antara faktor-faktor yang menyumbang kepada konflik
di sekolah adalah kerana layanan yang tidak adil kepada pelajar berdasarkan
jantina, ras, kebolehan, kelas sosial, agama, orientasi seks, penampilan
fizikal dan lain-lain faktor oleh guru dan rakan sebaya. Oleh itu, pelajar yang
menerima layanan yang sedemikian akan menjauhkan diri dan cenderung menjadi
sasaran kepada keganasan. Oleh itu, komunikasi berkesan haruslah dipentingkan
dan menganggap semua pelajar dan guru dihormati. Antara usaha-usaha yang telah
kami sebagai pentadbir sekolah ialah mengimplimentasikan dan menerapkan
elemenelemen pemberian ganjaran, pemupukan dan penyuburan nilai-nilai murni,
hak untuk membela diri dalam kes-kes disiplin, rasionaliti dalam mengambil
tindakan, konsep penyayang, menganggap semua pelajar berpotensi untuk berjaya,
dan menganggap sekolah sebagai syurga kehidupan pelajar dalam semua aspek
g. Kawalan keluar masuk sekolah
Sekolah Ren Islam 2 telah mewujudkan suatu sistem kawalan
dengan rekod yang kemas kini mengenai pergerakan keluar masuk orang-orang awam
ke dalam kawasan sekolah termasuk yang diberikan kepada ibu bapa dan penjaga
untuk membawa murid keluar ketika dalam persekolahan. Pengawal keselamatan yang
bertugas 24 jam dan pondok keselamatan telah diwujudkan untuk memudahkan proses
kawalan ini. Prosedur yang spesifik ke atas pelawat juga diwujudkan untuk mengesan
pelawat atau penceroboh. Tindakan ini dapat mengawal pergerakan orang yang
tidak dikenali dalam kawasan sekolah dan akan memudahkan pihak pentadbiran
sekolah atau polis mengesan pihak yang bertanggungjawab jika sesuatu berlaku.
h. Menyediakan prasarana dan kawasan
yang selamat
Kawasan berkumpul yang selamat dan terkawal bagi pelajar-pelajar
yang sampai awal pagi sebelum permulaan kelas dan pelajar-pelajar yang menunggu
kenderaan untuk pulang di sebelah petang selepas sesi persekolahan telah
disediakan oleh pihak sekolah. Pihak sekolah membersihkan semak-samun kawasan,
laluan dan jalan yang digunakan seharian oleh para pelajar agar lebih terbuka
dan selamat. Aspek kawalan keselamatan sekolah menumpukan kepada kawalan
dalaman dan luaran sekolah. Kawalan terhadap bangunan melibatkan
tindakan-tindakan mengawal pergerakan pelajar di antara bangunan, melakukan
penyeliaan berterusan, dan menyediakan sistem kawalan terhadap khabar angin
dalam kawasan sekolah (Howard, 1981). Kawalan luaran sekolah pula melibatkan
penyediaan pagar di sekeliling sekolah, mengawal laluan keluar masuk sekolah
dan memastikan risiko berlakunya kemalangan akibat unsur-unsur landskap seperti
pokok tumbang atau pondok bacaan runtuh dan sebagainya.
i. Menyediakan sistem dan prosedur
keselamatan pelajar dan sekolah
Guru Besar telah menjadikan peraturan mengenai
keselamatan sebagai sebahagian daripada Peraturan Sekolah yang perlu difahami
dan dipatuhi oleh semua pihak termasuk guru-guru, pekerja pekerja dan ibu bapa.
Pelaksanaan mengenai peraturan keselamatan di sekolah dijalankan secara tegas
dan berterusan. Ini meliputi peraturan keselamatan dalam aktiviti sukan dan
kokurikulum, peraturan di bangunan sekolah seperti bilik darjah, bengkel dan
makmal, disiplin murid, lawatan dan aktiviti-aktiviti yang melibatkan pelajar. Pihak
polis juga telah membantu mewujudkan sekolah
selamat dengan melakukan rondaan berjadual di kawasan sekolah dan memberikan
ceramah berkaitan hal-hal keselamatan kepada warga sekolah. Pihak komuniti pula
telah dapat memainkan peranan dengan menjadi sukarelawaan mengawasi tingkah
laku pelajar. Peraturan sedia ada yang tidak membenarkan orang luar (pelawat)
memasuki kawasan sekolah dan bertemu dengan pelajar tanpa kebenaran pengetua telah
dikekalkan dan dipatuhi oleh Guru Besar. Bagi meningkatkan lagi keselamatan di
sekolah, talian bantuan kecemasan yang menghubungkan sekolah dengan Balai Polis,
Jabatan Perkhidmatan Bomba dan penyelamat dan hospital berhampiran telah diwujudkan
sepertimana yang dilakukan oleh bank-bank perdagangan. Usaha pencegahan
kebakaran juga telah ditingkatkan. Surat Pekeliling Ikhtisas mengenainya kami
akur seperti sekolah mesti mempunyai
sistem loceng kecemasan, pelan pencegahan kebakaran, alatan penyembur api dan
sebagainya. Stephen (1996) mencadangkan supaya pengurusan sekolah menjalankan
program latihan kebakaran sekurang-kurangnya 3 kali setahun.
KESIMPULAN
Bagi memastikan sekolah berkeadaan lebih selamat,
usaha-usaha secara bersepadu perlu dilaksanakan bukan sahaja oleh Guru Besar
sebagai pengurus sekolah tetapi juga seluruh warga sekolah termasuk guru,
pelajar, ibu bapa, dan PIBG, pihak berkuasa Kementerian Pelajaran dan ahli
komunit termasuk pertubuhan kerajaan dan bukan kerajaan. Strategi perancangan
dan pelaksanaannya juga perlu dilakukan dalam proses yang berterusan tanpa
mengira elemen-elemen yang menggugat keselamatan berkenaan sudah wujud atau
belum di sekolah kita.
Rujukan
Haslina
Hassan (2000). “Gejala
Gangsterisme di Kalangan Pelajar: Fenomena yang Meresahkan”. Dewan
Masyarakat. Jun 2000. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Halaman 14-16.
Hussein
Mahmood (1993). “Kepemimpinan
dan Keberkesanan Sekolah”. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Dan Pustaka.
|
Kementerian Pendidikan Malaysia( 2002).Konsep dan manual
sekolah selamat: panduan pelaksanaan menjadikan sekolah,komuniti dan keluarga selamat untuk
kanak-kanak.
|
Kementerian
Pendidikan Malaysia. Surat
Pekeliling Ikhtisas Bil.6/2000.
Kementerian
Pendidikan Malaysia. Surat
Pekeliling Ikhtisas Bil.7/1999. Penubuhan Kelab Pencegahan Jenayah di Sekolah Menengah.
Mohd.Ismail
Othman (2004). “Undang-Undang
Untuk Pengetua dan Guru Besar”. Pahang: PTS Publications &
Distributions Sdn.Bhd.
National
Education Association. (1996). “Safe School Manual
Shamsiah
Bt. Mohd. Amin et. al (2005). Konsep Dan Pelaksanaan Sekolah Selamat
.Universiti Teknologi Malaysia
No comments:
Post a Comment